Shifo.uz Maqolalar Jinsiy yo’l bilan yuqadigan kasalliklar
  • Maqolalar

Jinsiy yo’l bilan yuqadigan kasalliklar

Jinsiy yo’l bilan yuqadigan kasalliklar

Jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklarga (JYYK), hajmi, hayotiy sikli, alomatlari va mavjud bo’lgan davolash usullariga sezgirligi jihatidan har xil bo'lgan ko'plab mikroorganizmlar sabab bo'lishi mumkin.

Bakteriyali jinsiy yo’l bilan yuqadigan kasalliklar:

  • Sifilis (zaxm)

  • Gonoreya (so’zak)

  • Yumshoq shankr

  • Venerik limfogranulyoma

  • Venerial granulyoma

  • Xlamidiyali, mikoplazmali va ureaplazmali infeksiyalar

Virusli jinsiy yo’l bilan yuqadigan kasalliklar:

  • Jinsiy va anorektal so’gallar

  • Jinsiy gerpes

  • Kontagioz mollyusk

  • OIV infektsiyasi

Parazitar jinsiy yo’l bilan yuqadigan kasalliklar:

  • Trihomoniaz

  • Qo'tir

  • Yalpi bitlar 

Ko'plab boshqa yuqumli kasalliklar, jumladan: salmonellyoz, shigellyoz, kampilobakterioz, amyobiaz, lyamblioz, gepatit (A, B va C) va sitomegalovirus jinsiy yo’l bilan yuqadigan kasalliklar asosiy venerik kasalliklarga kirmaydi, lekin ular jinsiy yo’l bilan ham o’tishi mumkin.

Jinsiy aloqada jinsiy a'zolar, og'iz va ichak terisi va shilliq pardalari bilan yaqin aloqada bo'lganligi sababli, ko'plab kasalliklar yuqadi. Ba'zi JYYKlar boshqa infeksiyalarni (masalan, OIV) yuqtirishga moyillikni, ba’zilari yallig'lanishni (gonoreya yoki xlamidial infeksiya kabi) yoki oshqozon yarasini (masalan, gerpes, sifilis yoki shankr) keltirib chiqaradi.

Diagnostik va terapevtik muolajalarga qaramay, ko'plab jinsiy yo’llar orqali yuqadigan kasalliklar bilan kasallanish darajasi dunyoning aksariyat qismida yuqori bo'lib qolmoqda. Qo'shma Shtatlarda har yili taxminan 20 million yangi jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklar qayd etiladi; ularning qariyb yarmi 15 dan 24 yoshgacha bo'lganlar orasida qayd etilgan.


Jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklar - xavf omillari

JYYKni tarqalishini keltirib chiqaruvchi omillariga quyidagilar kiradi.


  • Ko'p sonli sheriklar bilan himoyalanmagan jinsiy aloqa;

  • Shifokorlar va bemorlar uchun jinsiy muammolarni muhokama qilish qiyinligi;

  • Mavjud diagnostika testlari va davolash usullari uchun, shuningdek yangi diagnostika va davolash usullarini ishlab chiqish uchun yetarli mablag' yo'qligi;

  • Ikkala sherik ham bir vaqtning o'zida davolanmasa, qayta kasallanishga moyillik;

  • Dori-darmonlarga chidamli kasallikning rivojlanishiga olib kelishi mumkin bo'lgan, to'liq bo’lmagan davolanish;

  • Jinsiy yo'l bilan yuqadigan jkasalliklarning global miqyosda tarqalishiga, turli mamlakatlarga sayohat qilish ham sabab bo’ladi.


Jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklar - klinik ko'rinishlar

Jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklarning alomatlari va belgilari infeksiyaga qarab farq qiladi. Ko'pgina JYYKlar jinsiy a'zolar yallig’lanishini keltirib chiqaradi

Jinsiy kasallik belgilari Foto: mazyr.by

Jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklarni tashxislash

  • Klinik tekshiruv

  • Posev olish

  • Laboratoriya tahlillari

JYYKlarni tashxislash va davolash uchun ko'plab usullar va klinik protokollar mavjud; Lekin, ko'pincha patogenni aniqlash kerak emas. Ko'pincha tashxis faqat klinik ko'rinishga asoslanadi.

Diagnostik usullar gramm bo'yog'i va mikroorganizmlarning madaniyatini aniqlash (posev) yoki nuklein kislotasini ko'paytirish usuli (NAAA) kabi laboratoriya sinovlarini o'z ichiga olishi mumkin. Diagnostik tekshiruv quyidagi holatlarda amalga oshiriladi:


  • Aniqlanmagan tashxis.

  • Jiddiy infeksiya.

  • Dastlabki terapiya samarasiz bo’lsa.

  • Boshqa sabablar (masalan, sog'liqni saqlash organlari tomonidan olib borilgan kuzatuvlar, ruhiy ijtimoiy sabablar, shu jumladan og'ir aqliy zaiflik va depressiyada) bunday tahlil majburiydir.


Jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklarni davolash

  • Sindromik davolash

  • Antimikrobli dorilar (ba'zan)

  • Bir vaqtning o'zida jinsiy sherikni ham davolash

Diagnostik testlar ko'pincha cheklangan yoki mavjud emasligi va / yoki bemor keyingi davolanish to'g'risida qaror qilmaganligi sababli, dastlabki davolanish ko'pincha sindromli bo'ladi, ya'ni o'sha paytda klinik sindromni keltirib chiqarishi mumkin bo'lgan organizmlarga  (masalan, uretrit, servitsit, jinsiy a'zolar yaralari, tos a'zolarining yallig'lanish kasalliklari) qaratiladi.

Ko'pgina jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklarni dori vositalari bilan samarali davolash mumkin. Biroq, dorilarga chidamlilik muammosi doimiy ravishda oshib bormoqda.

Bakterial JYYKni davolash paytida bemorlardagi va ularning jinsiy sheriklaridagi infeksiya davolaguniga qadar jinsiy aloqa bo'lmasligi kerak. Jinsiy sheriklar bir vaqtning o'zida tekshirilishi va davolanishi kerak.

Virusli JYYKlar, ayniqsa gerpes va OIV infeksiyasi, odatda, bemorning tanasida hayoti davomida yashaydi. Virusga qarshi preparatlar kasallikning kechishinii boshqarishi mumkin, ammo ular ushbu infeksiyalarning barchasini davolashga qodir emas.


Jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklarni oldini olish

JYYK nazorati quyidagilarga bog'liq:

  • Tashxis qo'yish va davolash uchun tegishli kasalxonalar va malakali xodimlar mavjudligi;

  • Jinsiy sheriklarni topish va birgalikda davolash;

  • Kasallangan bemorlarni to’liq davolanishini kuzatib borish;

  • Bemorning jinsiy munosabatlar qoidalari (faqat o’z turmush o’rtog’i bilan aloqa qilishi) va gigienasiga rioya qilishi.

Prezervativ va qin qopqoqlari, to'g'ri ishlatilganda, ba'zi jinsiy yo'l bilan yuqadigan kasalliklar xavfini sezilarli darajada kamaytirishi mumkin.

Gepatit A, gepatit B va inson papillomavirusi infeksiyasiyalaridan tashqari boshqa ko'p jinsiy yo’l bilan yuqadigan kasalliklar uchun vaksinalar mavjud emas.

manbaa: msdmanuals.com

11 ta ovoz
Ovoz berish:
1 2 3 4 5